Madımak Oteli’nde hayatını kaybedenler anılıyor
30 yıl önce Sivas’taki Madımak Oteli 2 Temmuz 1993 günü ateşe verildi, büyük bölümü sanatçı ve aydın 35 kişi yaşamını yitirdi. Sivas katliamı nedeniyle hayatını kaybedenler her sene olduğu gibi bugün de Türkiye’nin birçok yerinde düzenlenen eylem ve programlarla anılıyor.
2 TEMMUZ MADIMAK KATLİAMINDA NELER YAŞANDI?
2 Temmuz 1993 günü, cuma namazının ardından yürüyüş başlatan laiklik karşıtı grup tarafından Madımak Oteli önündeki araçlar ateşe verildi, sonra da otelin içinde yangın çıkarıldı. Polis ve asker olaylara müdahalede gecikip yetersiz kalınca 33 sanatçı ve aydın ile 2 otel görevlisi, 2 de saldırgan olmak üzere toplam 37 kişi hayatını kaybetti. Aziz Nesin, itfaiyenin yangın merdiveninden inerek hayatta kalabildi.
Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında, aralarında Aziz Nesin’in de bulunduğu pek çok sanatçı ve fikir insanı dönemin Sivas valisi Ahmet Karabilgin’in özel davetlisi olarak bu kente geldi.
Kültür Merkezi içindeki karşıt grupla çıkan taşlı sopalı çatışma, polis tarafından fazla büyümeden, zor kullanılarak önlendi.
Binlerce kişiden oluşan karşıt grup, Kültür Merkezi’nden yeniden Hükümet Meydanı’na geldi. Hükümet Konağı’nı taşlamaya ve slogan atmaya başlayan grup ardından Madımak Oteli civarına ulaşarak, slogan atmaya devam etti.
Madımak Olayı’nda grup önce Madımak Oteli önündeki araçları ateşe verdi ve oteli taşladı. Madımak Oteli tutuşturulan perdeler ve alt katta bulunan eşyalarla birlikte yakıldı.
Otele sığınmış olan kişilerden, aralarında Asım Bezirci, Nesimi Çimen, Muhlis Akarsu, Metin Altıok ve Hasret Gültekin’in de bulunduğu 35 kişi yanarak veya dumandan boğularak yaşamını yitirdi.
Aralarında Aziz Nesin’in de bulunduğu 51 kişi de olaylardan kendi olanaklarıyla, ağır yaralarla kurtuldu. İtfaiye merdiveniyle kurtarılmaya çalışılan Aziz Nesin, merdivendeki görevli tarafından darp edilip, merdivenden itfaiye aracı etrafında toplanan karşıt görüşlü kalabalığa doğru itildi.
Başından yaralanan Aziz Nesin’i linç girişiminden araya giren polisler kurtardı. Yaralılar, polis arabalarıyla Tıp Fakültesi Hastanesi`ne götürüldü.
Madımak Olayı sonucunda 33 konuk, 2 otel görevlisi ve 2 gösterici yaşamını yitirdi. Akşam saatlerinde valilikçe ilan edilen ”2 günlük sokağa çıkma yasağı” ile birlikte, güvenlik güçleri şehirde tam bir hakimiyet sağlayabildi.
İKTİDARDAKİLERİN TEPKİSİ NE OLMUŞTU?
Turgut Özal’ın ölümünden sonra Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel’in yerine DYP Genel Başkanı seçilen ve Başbakan olan Tansu Çiller görevi devralalı henüz bir hafta olmuştu.
Çiller’in Madımak Oteli’nde yaşananların ardından söylediği sözler tartışma yaratacaktı: “Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir”
Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise olayın münferit olduğunu ve “Alevi-Sünni çatışmasına dönüşmemiş olmasını” vurguluyordu:
“Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş… Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır… Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır.”
İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise Aziz Nesin’i hedef gösterdi: “Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir”
Koalisyon ortağı SHP’nin genel başkanı, dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü, olaylar sırasında Aziz Nesin’le telefonla görüşerek en kısa zamanda takviye güç gönderileceğini, kimsenin kılına dahi zarar gelmeden kurtarılacağını söyledi.
İnönü, katliam ardından SHP’ye ve kendisine yönelik eleştirilere, “Ne yapayım, yetkim yoktu” cevabını verdi.
DAVA SÜRECİNDE NELER YAŞANDI?
Madımak Olayı‘ndan bir gün sonra 35 kişi gözaltına alındı. Daha sonra gözaltına alınanların sayısı 190’a çıktı. Gözaltına alınan 190 kişiden 124’ü hakkında “laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışma” suçlamasıyla dava açıldı, geri kalanlar serbest bırakıldı.
Kamuoyunda Sivas Davası olarak bilinen davanın ilk duruşması, Ankara 1 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 21 Ekim 1993 günü yapıldı. 26 Aralık 1994’te karara bağlanan dava sonucunda, 22 sanık hakkında 15’er yıl, 3 sanık hakkında 10’ar yıl, 54 sanık hakkında 3’er yıl, 6 sanık hakkında 2’şer yıl hapis cezası, 37 sanık hakkında da beraat kararı verildi.
Müdahil avukatlar, Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin kararını “taraflı, hukuka ve adalete aykırı” olarak niteleyerek, ayrıntılı bir savunmayla temyize gittiler.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi katliamın “Cumhuriyete, laikliğe ve demokrasiye yönelik olduğunu” belirterek Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin kararını esastan bozdu. Ankara 1 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi, Yargıtay’ın bozma kararına uyarak yargılamayı yeniden başlattı.
Madımak Olayı’nda 33 kişiye idam cezası 28 Kasım 1997’de açıklanan kararda, 33 sanık Türk Ceza Yasası’nın 146/1 maddesine göre idama ve 14 sanık 15 yıla kadar değişen hapis cezasına mahkûm edildi.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi 24 Aralık 1998’de hapis cezalarını onadı, 33 idam cezasını ise usul noksanlıkları nedeniyle bozdu.
Şubat 1999 tarihinde usul eksikliklerinin giderilmesi için başlayan yargılama sonucunda 16 Haziran 2000’de 33 sanık Devlet Güvenlik Mahkemesi’nce yeniden idam cezasına çarptırıldı.
2002 yılında idam cezasının yürürlükten kaldırılmasıyla idam cezası hükümlülerinin cezaları müebbet ağır hapis cezasına çevrildi.
SİVAS’TA ANMA
Olayların 30’uncu yılında Sivas’ta anma etkinlikleri gerçekleştirildi. Kentteki ilk anma programı, valilikçe yapıldı.
Sivas Valisi Yılmaz Şimşek, “Bugün, 2 Temmuz. Bundan tam 30 yıl önce, bu mekanda yaşanan acı olayın yıl dönümü. Bizler de bu vesileyle bu mekana gelerek, burada hayatını kaybeden canlar için karanfil bıraktık. Dua ettik, Allah’tan rahmet diledik. Hepsinin mekanı cennet olsun. Allah, rahmet eylesin inşallah. Tabii bu acı hepimizin ortak acısı. Tüm Sivas’ın acısı, tüm Türkiye’nin acısı. Burada hayatını kaybeden her bir vatandaşımızın acısını her birimiz yüreğimizde hissediyoruz. Ve hep hissedeceğiz ve bundan sonra da bu tür müessif olayların yaşanmaması adına hepimize düşen çok önemli görev ve sorumluluklar var. Birlik ve beraberliğimizi daha da güçlendirmeyi, birbirimize daha da yakınlaşmalıyız. Sevgi ve hoşgörü tohumlarını tekrar yeşertmeliyiz ki; aramıza nifak sokmak isteyen şer güçler fırsat bulamasınlar. Yüzyıllardır bu topraklar hep barış ve hoşgörü toprakları olmuştur. Hangi inançtan, hangi mezhepten olursa olsun insanlar, bir arada kardeşçe yan yana yaşamışlardır. Yine bu toprakların sesi olmuş, bu topraklarda yaşamış Aşık Veysel gibi, Pir Sultan Abdal gibi, Ruhsati gibi ozanlarımız da bizlere hep barış, hoşgörü ve sevgi mesajları vermişlerdir ve hep bu öğütlerde bulunmuşlardır. İnşallah bu mesajlarını doğru algılayıp, bizler de o yönde adımlar atacağız. Birlik ve beraberliğimizi daha da pekiştireceğiz. Sevgi ve hoşgörü iklimini tekrar inşa edeceğiz ve hep diri tutacağız. İnşallah Bizlerden sonraki nesillere barış dolu, sevgi dolu bir dünya bırakmış olacağız” dedi.
Cem Vakfı Genel Başkan Vekili Hasan Sezgin ise hayatını kaybedenleri rahmetle andığını ve katillerini de lanetlendiğinin belirterek, “Tabii ki bu olay, bütün Sivas’a mal edilemez, Sivaslılara mal edilemez. Bu olay, bir grubun çıkardığı bir olay. Ama şunu belirtmeden geçemeyeceğim. Madımak’a üzülmek için Türkiye’de Alevi olmamıza gerek yok. Başbağlar’a üzülmek için Türkiye’de Sünni olmamıza gerek yok. İnsan olmamız yeterli sevgili dostlar. Hepimiz birer insan evladı olarak doğuyoruz. Mesele insan olabilmekte. Kimimiz insan olmadan bu dünyadan göçüp gidiyor. Tabii bu ve buna benzer olayların tekrar yaşanmaması için birlikte barış ve kardeşlik fikrinin yaşanması için elimizden gelen her türlü çaba ve gayreti göstermek durumundayız. Kapıda Bilim ve Kültür Merkezi yazılı. Lütfen bu konuda yasama ve yürütmeden arz ediyoruz, talep ediyoruz. Bu ismin değişmesi, Madımak Müzesi olarak buranın yeniden dizayn edilmesini istiyoruz” diye konuştu.
Katliamda yaşamını yitiren aydınlar için Sivas’ta yapılan anma etkinliğine, geniş bir katılım gerçekleşti.
Bu arada Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Sivas Şubesi ve Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı (HBVAKV) Sivas Şubesi önünde buluşan yurttaşlar, Madımak Oteli önüne doğru yürüyüş düzenledi.
Yurttaşlar sık sık “Sivas’ı unutma, unutturma”, “Dün Maraş’ta bugün Sivas’ta”, “Kurtuluş yok tek başına ya hep beraber ya hiçbirimiz”, Sivas’ın ışığı sönmeyecek”, Sivas’ı yakanlar, AKP’yi kuranlar, “Madımak Oteli müze placak” sloganları atıldı.
Kortejin ön saflarında, katledilen aydınların fotoğrafları aileleri tarafından taşındı.
Katliamın yaşandığı otelin önüne gelen yurttaşlar, katledilen aydınlar için saygı duruşunda bulundu. Anma etkinliği kapsamında otelin önünde türküler söylendi.
