Spor ve Beden Eğitimi
Spor belli kurallara ve tekniklere uygun olarak, bedensel ve zihinsel gelişmeye yararlı, eğlenmek ve yarışmak amacı ile de yapılan beden hareketlerinin hepsidir. Önceden belirlenen kurallara göre bireysel veya takım halinde yapılan fiziksel veya zihinsel bir mücadeledir. Yarışmak amacıyla veya kişisel eğlence için de yapılabilmektedir. Sporda amaç, yarışma veya kişisel eğlence ile en iyiye ulaşabilmektir. Kişisel olarak yapılan spor hareketlerinin yanı sıra hayvanlarla veya nesnelerle de yapılan ( belli bir ağırlığı, hacmi ve rengi olan her türlü cansız varlık ) spor hareketleri vardır. Bazı spor çeşitleri zihinsel yeteneklere dayalı olarak yapılmaktadır. Buna örnek olarak satranç, dama ve diğer masa oyunlarını sayabiliriz. Tarih boyunca en eski spor dalı atletizm olarak bilinmektedir.
İlk çağlarda en ilkel insanlar da spor ve beden eğitiminin önemini anlamışlar, hatta bunu savaş eğitimi aracı olarak görmüşlerdi. Daha sonra 1800 ‘ lü yıllarda programlı olarak eğitim çalışmaları ile 1900 ‘lü yıllarda ülkeler arası barış ve propaganda aracı olarak kullanılmaya başlanmış ve artarak hızlı bir şekilde gelişmiştir. Günümüzde, bütün dünyada, spor ve beden eğitiminin çok önemli bir yeri vardır. Ülkelerdeki spor kulüpleri karşılıklı müsabakalar yapmakta, yeni dostluklar kurulmakta, ülkelerin tanıtımları yapılmaktadır. Resmi özel uluslararası Avrupa, Asya, Dünya Şampiyonaları, Olimpiyatlar, Akdeniz Oyunları ülke ekonomilerine katkı sağlamaktadır. Sporun amaçlarından biri de, insanların bedenen , ruhen ve sosyal açıdan gelişmelerini desteklemek ve sağlıklı olmalarını sağlamaktır. Kişisel faydaları ile birlikte, bir çok yönden desteği de vardır. Sağlığımıza olan faydaları yanında eğitim yönünden de çok etkilidir. Spor sadece kişinin fiziki ve psikolojik güçlenmesi için sürdürülen eğitici bir faaliyet değildir. Beraberinde sorumluluk, iş birliğini ve düzeni sağlar. Disiplinli çalışmalarla kişinin yeteneklerini, ortaya çıkarır.
Spor’un eğitime katkısı nedir diye incelediğimizde spor ile eğitimin, kişilerin hayatlarındaki başarılarını desteklediğini , fiziksel, duygusal ve zihinsel sağlığın korunmasında da çok etkili olduğunu görebiliyoruz. Spor yapmak öğrencilere disiplin, zaman kavramı, iş birliği anlayışı, sorumluluk ve iletişim yetenekleri de kazandırır. Spor ile sorunlu, karışık ve zor problemleri çözmek daha kolay ve çabuk oluyor. Böylece kişilerde alt konulardan, küçük parçalardan başlayarak büyük parçalara doğru , pratik çözümler üretme yeteneği gelişiyor. Burada hedef küçük parçalardan hareketle, istenilen ve sorgulanan bilginin sonucuna, tamamına daha çabuk ulaşmaktır.
Peki sporcu kime denir? Sporcu, genel olarak spor ile uğraşan kişileri ifade etmektedir. Yeteneklerine göre farklı spor dallarından biri ile uğraşan kişilere sporcu denir. Sporcular amatör ve profesyonel olarak ikiye ayrılır. Sporu hobi olarak yapan kişiler amatör sporculardır. Sporu meslek olarak yapanlar, spordan para kazananlar ise profesyonel sporculardır. Amatör sporcular bilahare hayatlarına profesyonel olarak devam edebiliyorlar. Ayrıca sağlıkları için hobi olarak devamlı spor yapanlar da vardır. Başarılı olabilmek için özellikle profesyonel sporcuların sağlıklı, düzenli bir yaşam sürdürmeleri önemli ve gereklidir. Uyku düzeninden sağlıklı beslenmelerine kadar her konuda dikkatli davranmalıdırlar. Sporun sağlığa da faydası vardır. Spor kasları güçlendirirken aynı zamanda vücut dayanıklılığını ve kemik yoğunluğunun artmasını da sağlar. Kalp hastalıklarını önleyen çok önemli bir etkendir. Düzenli, öz verili ve disiplinli bir yaşam sürdüren sporcuların ve spor yapanların sağlıkları da düzenli olur. Bağışıklık sistemi korunur, kalp ve damar rahatsızlıklarına karşı vücut daha dirençli olur. Özellikle kilo kontrolünde çok önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle rahatsızlıklardan korunmak, riskleri azaltmak, vücut enerjisini arttırmak, bağışıklık sistemini korumak ve zindelik kazanmak için herkesin spor yapması önemlidir. En az bir spor dalı ile uğraşmak stresle başa çıkmak için çok etkilidir.
Beden Eğitimi de, spor gibi insanların beden sağlığını koruyan,güçlendiren, yeteneklerini geliştiren, korunmak amacıyla araçlı veya araçsız yapılan düzenli hareketlerdir. Kişilerin zihinsel eğitimleri kadar bedensel eğitime de ihtiyaçları vardır. Beden eğitimi, toplumlar için neden önemlidir diye sorguladığımızda insanların sabırlı ve zinde olmalarını sağladığını, sosyal olarak toplumla birleştirdiğini, kişi ile toplum arasında ilişkileri olumlu yönde etkilediğini görürüz. Bu sayede insanlar aynı amaç için birlikte hareket etmeyi benimserler. Beden eğitimi zihinsel engelli kişilerde de rehabilitasyon aracı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca öğrencilerin, hayatları boyunca kullanacakları yönetim, düşünme, öğrenim yetenekleri ile önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için uygulanan yöntemlerin bilgilerini arttırır.
Beden eğitimi, antik çağın ünlü düşünürü Platon’a göre “zihinsel eğitim ve bedensel yetilerini (zihinsel işlevlerde sınırın altında olan bilgiyi işleme, depolama, hatırlama, dikkat, dil kullanımı ve problem çözme gibi zihinsel faaliyetleri ) en güzel bağlayan ve onları en ölçülü şekilde ruhun hizmetine sokan tam eğitilmiş ve uyum sağlamış insandır ” düşüncesi bugün de etkinliğini ve geçerliğini korumaktadır. Çağımızın ünlü pedagoglarından Dr.Karl Gaulhefer “Bedensel Eğitim beden yolu ile genel eğitimdir. Beden, bu eğitimin etkinlik yapılan yeridir, amaç ise insanın tümlüğüdür ”( bütün olma durumudur) demektedir. “Dünyada ilk beden eğitimi öğretmeni olan Çek asıllı eğitimci J.A.Comenius (1592-1671), 1650 yılında bir Macar prensinin daveti üzerine Saros – Patak şehrinde kurduğu okulda, beden eğitimi derslerini müfredata koyarak beden eğitimi derslerinin öncüsüdür. Ülkemizde ise Selim Sırrı Tarcan, Meşrutiyet’in ilanını müteakip 1908 Eylül ayında İstanbul’da hususi bir ” Terbiye-i Bedeniye Mekteb’i ” açar. Bu okul ülkemizde açılan ilk beden eğitimi okuludur. Bu okulun müfredatında jimnastik, kılıç, boks ve atıcılık dersleri vardır.
Beden eğitimi ve spor genel eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Günümüzde beden eğitimi ve spor yetişmekte olan yeni nesillerin temel kaynağı olan insana, fikren ve bedenen sağlık kazandıran en önemli bir etkinlik planı olarak kabul edilmektedir.
Bahri Vreskala
