Bir saç teli tarihi değiştirdi

İnkalar, özellikle sayısal bilgileri kaydetmek için “khipu” adı verilen düğümlü ip sistemleri kullanıyordu. Ana bir ip üzerine bağlı çok sayıda sarkıt ipten oluşan bu cihazlar; düğüm sayısı, konumu ve iplerin renklerine göre bilgi kodluyordu. Nadiren de olsa bu khipuların üzerinde, onları yapan kişiyi temsilen insan saçına rastlanıyordu.

Araştırmacılar, And Dağları’ndaki eski kültürlerde saçın ritüel olarak güçlü bir anlam taşıdığını, sahibini temsil eden simgesel bir unsur olduğunu belirtiyor. Bu nedenle, saçın khipu üzerine sarılması bir tür “imza” anlamına geliyor.

İnka İmparatorluğu’na ait bir astronomik cihaz üzerinde bulunan bir saç teli, orta çağdaki bu büyük uygarlıkta kayıt tutmanın yalnızca seçkin sınıflara ait bir beceri olmadığını, halk arasında da yaygın olabileceğini ortaya koydu. Science Advances dergisinde yayımlanan araştırma, sayısal okuryazarlığın toplumun daha geniş kesimlerine yayılmış olabileceğini öne sürüyor.

Gelişmiş kimyasal analiz teknikleriyle saç örneğindeki karbon, azot ve kükürt seviyeleri ölçülerek, bu khipuyu yapan kişinin beslenme alışkanlıkları ortaya çıkarıldı. Sonuçlar, bu kişinin et ve mısırla beslenen bir bürokrat değil, daha çok yumrulu bitkiler ve yeşilliklerle beslenen sıradan bir halk bireyi olduğunu gösterdi.