Dolunay uykumuzu etkiliyor mu?
Polis memurları, hastane personeli ve acil durum çalışanları, dolunay zamanlarında daha yoğun günler geçirdiklerine yemin ediyor. Peki bilim bu inancı destekliyor mu? Uzmanlara göre cevap, halk efsanelerinin sunduğu kadar basit değil.
Pittsburgh Üniversitesi Nöroloji Bölümü’nde Nöroloji profesörü Joanna Fong-Isariyawongse’ın yazında yer alan bilgilere göre; dolunay gerçekten uyku süresini etkileyebiliyor. Yapılan birçok araştırma, dolunaya yaklaşan günlerde insanların ortalama 20 dakika daha az uyuduğunu, uykuya dalmalarının daha uzun sürdüğünü ve derin, onarıcı uyku sürelerinin azaldığını gösteriyor.
Bunun en muhtemel sebebi ise ışık. Akşam saatlerinde parlayan dolunay, vücudun biyolojik saatini geciktirebilir, melatonin salınımını azaltabilir ve beynin daha uyanık kalmasına neden olabilir. Etki küçük ama ölçülebilir düzeyde; özellikle yapay ışıktan uzak yerlerde, örneğin kırsal bölgelerde veya kamp yaparken daha belirgin.
Ayrıca erkekler ve kadınlar üzerinde farklı etkiler de olabilir. Erkekler artan ay ışığında daha fazla uyku kaybederken, kadınlar dolunay civarında daha az derin uyku deneyimleyebiliyor.
Tarih boyunca dolunayın delilik, epilepsi nöbetleri ya da şizofreni atakları ile bağlantılı olduğuna inanıldı. Ancak bilimsel araştırmalar, dolunayın doğrudan psikiyatrik krizleri tetiklediğine dair güçlü bir kanıt bulamıyor.
Yine de önemli bir bağlantı var: Uykusuzluk. Uyku kaybı, özellikle bipolar bozukluk, depresyon ya da şizofreni gibi hassas ruhsal durumlar için tetikleyici olabilir. Dolunayın neden olduğu küçük miktardaki uyku kaybı bile, bu tür bireyler için ciddi etkiler doğurabilir.
