Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ekran süresinin uzamasıyla artış gösteriyor

Günümüz koşulları düşünüldüğünde ekran bağımlılığı, çocuklarda önemli bir sorun haline dönüşmektedir. Elbette teknoloji, artık vazgeçilmezlerimiz arasında ilk sıralarda yer almaktadır ve buna uyum sağlamak gerekir. Ancak önemli olan çocukların gelişimi olduğunda kullanım şartları ve sürelerine dikkat edilmelidir. Artan teknoloji kullanımı göz önüne alındığında biz de sizler için çocuklarda ekrana maruz kalmanın etkileri nelerdir, bu etkilerin zararları nelerdir ve bu etkileri azaltmak için neler yapılabiliri araştırdık.

Çocuklarda Ekran Kullanımı

Çocuğunuza uykudan önce iyi geceler dilemek için odasına gittiğinizde onu oyun oynarken ya da mesajlaşırken bulabilirsiniz. Gündüz ders çalışmak yerine video izlerken görebilirsiniz. Bu tarz problem neredeyse günümüzde tüm ebeveynler için ortak bir sorun haline gelmektedir.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte akıllı telefon, tablet ve bilgisayarlar çocukların hayatında büyük bir yer kaplamaya başlamıştır. Küçük yaşlarda bu teknolojik cihazlarla tanışan çocuklar gündelik hayatlarında bunların kullanımını ders çalışmanın, aktif oyun oynamanın veya arkadaşlarıyla vakit geçirmenin önüne geçirmektedir. Aynı zamanda sağlık üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilecek bu cihazların kullanımı anne ve babalar açısından dikkat edilmesi gereken bir hal almaktadır. Ekrana maruz kalmanın tanımlamasıyla başlayarak etkilerini incelemeye devam edelim..

Ekrana Maruz Kalma Süresi Nedir?

Teknoloji, günümüzün vazgeçilmez bir parçası olduğunu düşünürsek bunu kullanmamak mümkün değildir. Bu sebeple ekrana maruz kalma süresi oldukça önemlidir. Ekrana maruz kalma süresi; bir kişinin gün içinde bilgisayar, akıllı telefon, tablet ve televizyonlara bakarak geçirdiği süreyi ifade eder. Bu süre özellikle çocuklar için oldukça önemlidir..

Çocuklar Ne zaman Ekran Kullanmaya Başlamalıdır?

Günümüz koşullarında çocuğu sakinleştirebilmek, yemeğini yedirmek, gürültü yapmasını önlemek veya biraz olsun dinlenebilmek adına ekran kullanımına başvurmak kaçılmaz bir hal almıştır. Bu durum gitgide içinden çıkılmaz boyutlara ulaşmaktadır. Bu yanlış kullanımın elbette etkileri olacaktır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken ilk noktalardan biri hangi yaş aralığında ne kadar ekran kullanımı olmalıdır sorusunun cevabıdır.

Bu konuda yapılan çalışmalarda 3-6-9 kuralı oluşturulmuştur:

* 0-3 yaş: Mümkün olduğunca ekrandan uzak tutulmalıdır.
• 3-6 yaş: Ekran başında geçirilebilecek günlük süre 20-30 dakika olmalıdır.
• 6-9 yaş: Günlük ekran başında geçirilen süre 40-50 dakika arasında olmalıdır.
* 9-12 yaş: Günlük ekran başında geçirilen süre 60-70 dakikayı geçmemelidir.

Çocuklarda Ekrana Maruz Kalmanın Etkileri

Yapılan araştırmalara ekrana maruz kalma sürelerinin olması gereken sürelerinin üzerinde ve en az iki saat olduğunu bizlere göstermektedir. Bu durumda bazı etkilerin oluşmasına neden olmaktadır.Bu etkiler şunlardır:
*Küçük çocuklarda dil becerisi olumsuz etkilenebilir. Ekrana bağımlı hale geldiğinde çocuklar konuşma ihtiyacı duymadığı için bu etki görülebilir.

• Ekran bağımlılığı sebebiyle stres hormonu salgılanabilir bu da hafıza problemlerine yol açabilir.

* Organizasyon, planlama ve dürtü kontrolü üzerinde olumsuz etkiye sebep olabilir.

• Sürekli ekranla vakit geçiren çocuklarda beyin daha yüksek seviyede dopamin ve endorfin salgılandığı için buna alışır ve bu da ekran bağımlılığının artmasına yol açabilir.

*Çocukların dikkat sürelerinin kısalmasına sebep olabilir.

*Depresyon, uyku bozuklukları ve sosyal kaygı gibi problemler ortaya çıkabilir. Bunun sonucunda saldırganlık artabilir.

*Beyin sürekli bir ekrana bakıldığı için çalışmaya zorlanır ve bu da yorgunluğa sebep olur. Bu sebeple tepki kontrolü azalırken akademik başarı da azalma olabilir.

*Çocuğun sosyal ilişkileri üzerinde olumsuz etkisi bir etki yaratan ekran kullanımı zamanla diğer aktivitelere olan ilgisinin azalmasına ve aile bağlarının zayıflamasına yol açabilir.

*Özgüven eksikliğine yol açarken aynı zamanda yalan söyleme ve şiddet içeren davranışlar gibi problemler ortaya çıkabilir.

• Günlük işler ve sorumluluklarda aksamalara sebep olurken diğer yandan da yaratıcılık azalmaya başlayabilir ya da gelecekle ilgili plan ve hayallerden uzaklaşabilir.

*Çocuklar için eğitici ve öğretici olan aynı zamanda sosyalleşmesini sağlayan oyunlardan uzak kalabilir ve oyunlara dahil olmada zorluk yaşayabilir.

• Ekrana karşı bir bağımlılık geliştiyse bu çocuğun etrafında olanlardan uzak kalmasına sebep olur ve bu durum da kişilik gelişimi için olumsuz bir etki yaratabilir.

• Tabi tüm bu etkilerin yanında göz sağlığı da olumsuz etkilenebilir. Mavi ışık biz yetişkinler için bile sorun teşkil ederken bunun bebek ve çocuklar üzerinde büyük bir etkisi vardır.

Çocukların Ekrana Maruz Kalmasının Önüne Geçebilmek için Öneriler

*Öncelikle “onu daha fazla sosyal ortama sokamadım, keşke daha az çalışıp ona daha fazla vakit ayırsaydım, onu eğlendiremedim.” gibi kendinizi suçlayıcı ifadeleri aklınızdan çıkarmalısınız. Bu durum otorite kurmanızı ve problemi ortadan kaldırmak için yapabileceklerinizi kısıtlar. Bu sebeple bu fikirleri aklınızdan çıkarmalı ve sorunun çözümüne odaklanmalısınız.

• Ev içinde birlikte vakit geçirmeye özen göstermelisiniz. Birlikte kitap okuma zamanları yapılabilir ya da birlikte kutu oyunları oynanabilir. Kitap konusu bazı çocuklar için oldukça zor olabilir. Bu sebeple kolay okunabilir ve kısa kitapları tercih edebilirsiniz.

*Aynı şekilde çocuğu suçlamak da bir çözüm değildir. “Yine mi oyun oynuyorsun, hep bilgisayar başındasın.” gibi cümleler ilişkinizi zedeleyebilir bu sebeple onun ekrana daha fazla yakınlaşmasına sebep olabilirsiniz. Böyle durumlarda ekran süresinin kesin bir zaman bağlanması oldukça önemlidir.

• Ev içinde birlikte vakit geçirmeye özen göstermelisiniz. Birlikte kitap okuma zamanları yapılabilir ya da birlikte kutu oyunları oynanabilir. Kitap konusu bazı çocuklar için oldukça zor olabilir. Bu sebeple kolay okunabilir ve kısa kitapları tercih edebilirsiniz.

  *Çocuğunuzun ilgi alanlarını ve yeteneklerini keşfederek onu bu aktivitelere yönlendirebilirsiniz. Böylece keyifli vakit geçireceği için ekran kullanımını minimum seviyeye düşürebilirsiniz.

  *Çocuğunuza ev işlerinde ya da mutfakta size yardım etmesini sağlayarak birlikte vakit geçirebilirsiniz. Böylece sorumluluk bilincinin artmasına da fayda sağlayabilirsiniz.

*Çocuğunuzda ekran bağımlılık haline geldiyse bunun yanı sıra depresyon, öfke kontrol problemi, sosyal anksiyete bozukluğu, yeme bozukluğu gibi ikincil problemler meydana geldiyse vakit kaybetmeden bu konuda bir uzmandan yardım almalısınız.

Derya Sucukçu