Cumhuriyet’in kuruluş belgesi ilk kez yayınlandı

Cumhuriyet’in 29 Ekim 1923’te ilân edilmiş olduğunu bilmeyenimiz yoktur ama kararın ne şekilde alındığı, yani hukukî boyutunun ne olduğu konusu üzerinde pek durulmamıştır. İşte, karar meselesinin ayrıntıları: Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 29 Ekim 1923 akşamı saat sekizde Anayasa’nın bazı maddelerinin değiştirilmesini öngören kanunu kabulü ile ilân edildi ve yapılan değişiklikler yayınladığım bu belge ile kayıt altına alındı.

Gazi Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları 28 Ekim 1923 akşamı Çankaya’deki eski köşkte yemektedirler, Paşa “Yarın Cumhuriyet’i ilân edeceğiz” demiş, hemen çalışmaya başlamışlar ve ertesi gün, yani 29 Ekim’de de Büyük Millet Meclisi’nde Cumhuriyet ilân edilmiş, Mustafa Kemal Paşa da Reisicumhur seçilmiştir.

Meclis zabıtlarında bu konuda bilgiler vardı ama Cumhuriyet’in ilân kararının veriliş biçiminin kaydedildiği zabıtların dışında asıl ilân belgesinin de mevcut olması gerekirdi ve bu kayıt ortaya çıkmamıştı. Cumhuriyet’in senelerdir merak edilen kuruluş belgesi ortaya çıkarıldı ve Meclis Arşivi’nde yerini aldı.

Bugün, Türkiye’nin Cumhuriyet oluşunun 102. yıldönümü… Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun!